قبل از پرداختن به جواب سوال مطالبی که در قرآن مجید در رابطه با جن و خصوصیات این موجود بیان شده بطور اجمالی بیان می‌شود و بعد به پاسخ از سوال می‌پردازیم. قرآن مجید در آیات مختلف ویژگی‌هائی برای این موجود نامحسوس ذکر کرده.

۱. قبل از نوع انسان خلق شده‌اند

۲. از آتش به وجود آمده‌اند بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده در قرآن دارد جن را پیش از آن از آتش گرم و سوزان خلق کرده‌ایم[۱]

۳. جن هم همانند انسان زندگی و مرگ و قیامت دارد[۲] آنها کسانی هستند که فرمان عذاب درباره آنان همراه اقوام (کافری) که پیش از آنان از جن و انس بودند مسلم شده چرا که همگی زیانکار بودند.

۴. مثل اکثر موجودات نر و ماده و ازدواج و تولد و تکاثر دارند. و این که مردانی از بشر به مردانی از جن پناه می‌‌‌بردند و آنها سبب افزایش گمراهی و طغیانشان می‌شدند[۳]

۵. همچون انسان‌ها دارای شعور و اراده هستند و علاوه بر اینها کارهایی سریع و اعمالی شاقه را می‌توانند انجام دهند که از نوع بشر ساخته نیست چنانکه در قصه و جریان حضرت سلیمان واین که جن مسخر آن حضرت بودند و در قصه شهر سبا بیان شده است.

۶. دارای مومن و کافر هستند و همانند انسان صالح و فاسد داند. من جن وانس را خلق نکردم مگر برای این‌که مرا عبادت نمایند[۴]. ما قرآن عجیبی شنیده‌ایم که براه راست هدایت می‌کند پس ما به آن ایمان آوردیم[۵] گروهی از ما مسلمان و گروهی ظالمند[۶]

اما جواب از سوال پرسشگر محترم از آیات سوره جن که در بعضی از ایمان آوردن آنها به پیغمبر اسلام و خضوع در برابر قرآن مجید و ایمان و اعتقاد آنها بر معاد و وجود گروهی مومن و کافر در بین آنها استفاده می‌شود که این موجودات نامحسوس پیغمبر جداگانه‌ای غیر از پیغمبر اسلام ندارند و به آئین حیات بخش اسلام معتقد و پایبند می‌باشند مخصوصاً با توجه به شأن نزولی که برای آیات ذکر شده که در یکی از آنها دارد ابن عباس می‌گوید پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ مشغول نماز صبح بوده و در آن تلاوت قرآن می‌کرده گروهی از جن درصدد تحقیق از علّت قطع اخبار آسمانها از خود بودند صدای تلاوت قرآن پیامبر را شنیدند و گفتند: «علت قطع اخبار آسمان از ما همین است، به سوی قوم خود بازگشتند و آنها را به سوی اسلام دعوت کردند[۷].» از این که قرآن نقل می‌نماید می‌گوید: «آنها گفتند این قرآن همگان را به راه راست هدایت می‌کند و لذا ما به آن ایمان آوردیم و هرگز احدی را شریک پروردگارمان قرار نمی‌دهیم» این جمله از ایمان جنیان به قرآن و تصدیق آن و ایمان به قرآن همان ایمان به خدائی است که قرآن را فرو فرستاده و ما اکنون اعتراف می‌کنیم که سفیهان ما سخن ناروا و دور از حق درباره خدا می‌گفتند که عده‌ای از مفسران فرمودند که مراد ابلیس است که بعد از مخالفت فرمان خدا نسبتهای ناروائی به ساحت مقدس او داده و حتی به دستور پروردگار و دائر بر سجده به آدم اعتراض کرده و آن را دور از حکمت شمرد و خود را برتر از آدم پنداشت[۸] علامه طباطبائی در بحث روائی می‌فرماید: بیعت جنییان به پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ که نماز و روزه و سایر واجبات را بجای آوردند مطلبی است که خدای متعال آن را تصدیق فرموده آنجا که در اوائل سوره فرموده ایمان آوردیم اما عبادت جنیّان مخصوصاً زکاتشان و جهاد آنها چه نحواست برای ما مجهول است[۹]
علامه طباطبائی در ذیل آیه شریفه ۳۱ سوره‌ احقاف که اجنه (گفتند ای قوم ما کتابی را شنیدیم که بعد از موسی نازل شده، هماهنگ با نشانه‌های کتابهای پیش از آن، که به سوی حق و راه راست هدایت می‌‌کند) می‌فرمایند: از آیه شریفه استفاده می‌شود که جنه به حضرت موسی ایمان آورده بودند و کتابش را پذیرفته بودند و هم چنین از تفاسیر دیگر مخصوصاً نمونه استفاده می‌شود که جنیان به کتابهای پیش مخصوصاً حضرت موسی ایمان داشتند و در جستجوی حق بودند اما باقی ماند قبل از خلقت انسان و حضرت آدم که در نهج‌البلاغه خطبه تاصه دارد. شیطان ۶ هزار سال عبادت کرده در میان ملائکه بوده کیفیت عبادتش و مکلف بودنش مسلم است، امّا به دین چه کسی عمل می‌کرده، آن اشکال هم به این صورت قابل حل است (طبق روایتی) قبل از آدم انسانهائی بوده‌اند و مکلف به تکلیفی اگر چه ما نمی‌دانیم چگونه بوده و بگوئیم شیطان و جن هم همانند انسانهای قبل از آدم مکلف به تکلیفی بوده‌اند اگر چه کیفیت تکلیف بر ما مجهول است و روشن نیست. اجمالاً کیفیت جن و شیطان (که هر دو از یک تیره می‌باشند) قبل از آدم چگونه بوده بر ما معلوم نیست چنانکه اگر انسانهائی قبل از آدم باشند تکلیفشان بر ما مجهول است که از بعضی روایات استفاده می‌شود انسانهایی قبل از حضرت آدم بوده‌اند و از ائمه هم‌چنین روایتی نقل شده است.
(پس می‌توان ادعا کرد موجودات نامرئی هم همانند انسانها عمل می‌کردند و مکلف به تکلیف آنها بودند (اگر چه کیفیت آن بر ما مجهول است)
کتابهای قابل مراجعه:
۱. تفسیر وزین المیزان، جلد ۲۰، سوره مبارکه جن.
۲. تفسیر نمونه جلد۲۵، سوره جن.
۳. دانستنهائی درباره جن، ابو علی خدا کرمی قم انتشارات روحانی ۱۳۸۰.

--------------------------------------------------------------------------

[۱] . سوره حجر آیه۲۷.

[۲] . سوره احقاف، آیه۱۸.

[۳] . سوره جن، آیه۶.

[۴] . سوره ذاریات آیه ۵۶.

[۵] . سوره جن آیات۱ـ۲.

[۶] . آیه۱۴،‌سوره جن.

[۷] . تفسیر نمونه ناشر دارلکتب الاسلامیه چابخانه مدرسه امیرالمومنین چاپ هفدهم ۱۳۷۹، جلد۲۵، ص۱۰۶، سوره‌ جن

[۸] . همان ص۱۰۶.

[۹] . علامه‌ طباطبائی ترجمه المیزان محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارات جامعه مدرسین جلد۲۰، ص۷۴.